کپو

یکی از بافته های حصیری و از مصنوعات صنایع دستی استان خوزستان است که در کشور منحصرا در شهرستان دزفول توسط زنان و دختران روستایی و عشایری بافته  می شود . کپو در اصطلاح محلی و گویش دزفو"سر"کله"اطلاق می گردد .

 پیش از این  کلمه "کرتله" به معنی "گرد یا کروی"  نیز در  پسوند کپو ذکر می شد و به این محصول "کپو کرتله  می گفتند که امروزه  با گذر زمان تنها به ذکر کلمه "کپو" اکتفا می نمایند .

اطلاق کپو به این محصول از جهت شباهت شکل ظاهری آن به  کله انسان یا شئی گرد و کروی است .

مواد اولیه کپو

   شامل برگ درخت خرما(نخل) که در گویش محلی به  آن  "پیش" گفته میشود و ساقه گیاه خودرویی به نام کرتک بوده که محل رویش آنها بلحاظ شرایط آب و هوای مناسب در خوزستان بوده و به وفور یافت می شودتنها ابزار کپوبافان  سوزن خیاطی درشت است ، اما مهمترین عاملی که کپو را محصولی متمایز،ممتاز، و خاص نسبت به سایر بافته های حصیری کشور و حتی جهان نموده،بهره گیری از استعداد، خلاقیت، ذوق، زیبایی وسلیقه زنان و دخترانی است که با دست توانای خویش هنرمندانه به خلق آن همت گماشته اند.

روش بافت

برگ درخت نخل  را به شکل نوارهای باریک برش داده از سوزن عبور میدهند .سپس به روی ساقه های کرتک دور میدهند تا رج های کپو یکی پس از دیگری روی هم  قرار گیرند و شکل و حجم مورد نظر بوجود آید .

سابقه بافت کپو

بدرستی معلوم نیست اما کاربردی بودن آن در بین روستاییان و وجود نخل دردهستان شهیون نشان از قدمت دیرینه کپو دراین منطقه  دارد.اولین کپو های بافته شده به منظور خود مصرفی برای نگهداری خمیر مایه -جای نان و بعنوان سینی غدا مورد استفاده خانواده روستائیان قرار می گرفت.طی سالیان متمادی اهالی سخت کوش منطقه با حمایت سازمان های متولی صنایع دستی ،تولیدکنندگان ، حامیان و فروشندگان عمده کپو در بازار سنتی دزفول والبته  همت بافندگان کپو ، تولید انبوه حاصل شد و بازار فروش کپو گسترش یافته به طوری که در  شهرهای گردشگر پذیر کشور عرضه گردید.

طرح ونقش کپو           

برای زیبایی هر چه تمامتر کپو، در محل های معینی به جای”پیش" نخ پشمی رنگی  که از سوزن گذرانده شده دور کرتک پیچانده میشود ،که به شکل مربع های کوچک رنگارنگی مشاهده می شوند .با کنارهم و روی هم قرار گرفتن این مربع های کوچک رنگی ،شکل لوزی بسیار زیبایی بوجود آمده که نقش یا طرح کپو گفته می شود .این طرح لوزی ،از نقوش آجرکاری خانه های سنتی در بافت کهن دزفول که به شهر آجر مشهوربوده ، اقتباس گردیده است .در حقیقت این نقوش اصالت بومی بودن و شناسنامه مالکیت معنوی کپو را برای دزفول ثبت و ضبط نموده است. کپو با خصوصیات و ویژگیهای ممتازی که در بین رشته های صنایع دستی ایران دارد توانسته بعنوان یکی از رشته های بومی صنایع دستی شهرستان دزفول ثبت شود.

نوآوری در کپو

استعداد و خلاقیت هنرمندان کپو بافی - توسعه بازار فروش - ولزوم  توجه به سلایق مشتریان ، موجب گردید تا کپو با  تنوع و شیوه های خلاقانه عرضه گردد، بدین ترتیب آثاری بی بدیل و بی مانند به وجود آمد . این نوع کپو ها همچون ستاره های درخشانی در بین انبوه کپو های تولیدی خود نمایی نمودند .هم اکنون کپو از تنوع بسیار زیادی برخوردار می باشد و تنها محدود  به شکل وفرم گرد یا کروی نیست بلکه به اشکال بیضی و یا به صورت بشقاب ،کاسه ،گلدان، آباژور، شکلات خوری، جعبه جواهر، جای سکه ،زیر نانی ،زیرداغی، جا مدادی، جای قاشق و کارد و چنگال، جا میوه، جای دستمال کاغذی، کلاه و کالسکه بچگانه،  جای حبوبات و آجیل و صدها نوع کالای دیگر و یا هر نوع سفارش خریدار تولید و  عرضه می شود .

مهارت کپوبافان به گونه ای است که می توانند آرم ادارات و یا نوشتارهای فارسی -لاتین را روی کپو منقوش نمایند .زمانی کپو ،فقط در خانه های روستایی مصرف  داشت اما امروزه در منازل شهری، فروشگاه های بزرگ،رستوران ها  ،سفره خانه های سنتی و ادارات کاربرد دارد .